Nonkonformiści rosyjscy
„Kolekcja rosyjskiej wolności”
Nonkonformizm rosyjski jest ważnym, i nie wszystkim do dziś znanym, zjawiskiem w sztuce.
Nonkonformiści rosyjscy prezentowali postawę krytyczną wobec systemu w kraju, w którym żyli. Przeciwstawiali mu własny system wartości.

Widoczne jest to już w pracach pochodzących z lat 60-tych: nie widać tam ani słońca, ani radości, ogólny nastrój został bowiem zaćmiony, podobnie jak nastrój całego społeczeństwa. Pozostało jedynie poszukiwanie prawdy. Coraz częściej pojawiało się słowo nonkonformizm, rozumiano przez to odrzucenie oficjalnej ideologii, ideologii „realnego socjalizmu” oraz „partyjności w sztuce”. Nie było to żadne zrzeszenie czy ugrupowanie, byli to po prostu różnorodni artyści, każdy z nich miał swój własny styl i swoje własne poglądy, łączyło ich jedynie uczucie protestu, które po wielu latach pokonało inne emocje. Artyści jak zwykle pracowali bardzo dużo. Swe prace wystawiali między sobą głównie w mieszkaniach,
a czasami owe „wystawy domowe” odwiedzane były przez zagranicznych gości, dziennikarzy
i dyplomatów, którzy niekiedy kupowali wybrane prace do prywatnych kolekcji i zabierali za granicę. Wystawy te nie były dostępne dla fachowców, natomiast dla dyplomatów lub dziennikarzy znacząco decydujący był podziemny charakter wystawy […].
Przez wiele lat prace nonkonformistów pokazywane były na Zachodzie, kupowane przez zagranicznych kolekcjonerów, jak również niektóre muzea. Niektórzy z nich, dobrowolnie lub pod przymusem, mieszkający na emigracji, zyskiwali na sławie nie tylko
w samej Europie, ale również w USA.
Prace artystów, pozostających w byłym Związku Radzieckim, zyskiwały coraz większe uznanie za granicą oraz ułatwiły sowieckiej sztuce alternatywnej pozyskiwanie szerszego grona odbiorców.
Na uwagę zasługuje jeszcze pewna specyficzna szczegółowość: mianowicie nonkonformiści w swoim poszukiwaniu w latach 50 i 60-tych przejmowali wszystkie światowe trendy rozwojowe sztuki, pozostając zupełnie zróżnicowanymi zarówno w swoim duchu, jak koncepcjach artystycznych, chociaż nadal we własnych sposobach myślenia pozostawali rosyjskimi artystami, chroniącymi ich spójność z klasyczną awangarda rosyjską. Właśnie ta cecha odróżnia ich od innych artystów i pozostaje ich znakomitą zaletą.

Na wystawie w Bydgoszczy zobaczyć można około pięćdziesięciu prac wykonanych
w różnych technikach i zróżnicowanych formalnie (od braku figuracji do ekspresyjności, od przedmiotowości i symbolizmu do konceptów filozoficznych) tak znanych artystów rosyjskich jak: Kubakow, Nemuchin, Swerew, czy Jankilewski.
Większość artystów, których prezentujemy, odegrała ważną rolę w rozwoju wolnej sztuki rosyjskiej. Ich twórczość uzyskała już uznanie i nas odbiorców może nie tyle zadziwiać, co przekonywać do tego, że dzięki postawie i odwadze artystów ich dzieła zyskały uznanie nie przez własny los, ale dzięki osiągnięciom w zakresie sztuki.

Beata Kaźmierczak
/na podstawie opracowań:
dr Michail German oraz Jevgeni Kotschanow/
Wystawie towarzyszy katalog prac w formie płyty CD

2007.04.04 – 2007.05.13